Orzecznictwo w sprawach frankowych

Banki nie mogą żądać innej kwoty niż kapitał i ustawowe odsetki - postanowienie TSUE z 11.12.2023 r. (C‑756/22)

W postanowieniu z 11.12.2023 r. w sprawie C‑756/22 TSUE potwierdził, że w związku z uznaniem umowy kredytu za nieważną w całości ze względu na nieuczciwe warunki, bez których nie może ona dalej obowiązywać, bank nie może żądać od konsumenta zwrotu kwot innych niż kapitał wpłacony na poczet wykonania tej umowy oraz ustawowe odsetki za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty.

Sąd Okręgowy w Warszawie rozpoznając sprawę z powództwa Banku Millennium S.A. o zasądzenie od kredytobiorców kwoty z tytułu zwrotu udostępnionego kapitału oraz wynagrodzenia za korzystanie z tego kapitału, zwrócił się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym:

Czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy [93/13], a także zasady skuteczności, pewności prawa i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej przepisów krajowych, zgodnie z którą w przypadku uznania, że umowa kredytu jest od początku nieważna z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków umownych, bank oprócz zwrotu pieniędzy zapłaconych w wykonaniu tej umowy (kapitału kredytu) oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty, może domagać się także jakichkolwiek innych świadczeń, w tym należności (w szczególności wynagrodzenia, odszkodowania, zwrotu kosztów lub waloryzacji świadczenia) z tytułu tego, że:1) bank został czasowo pozbawiony możliwości korzystania ze swoich pieniędzy, przez co utracił możliwość zainwestowania ich i osiągnięcia dzięki temu korzyści,2) bank poniósł koszty obsługi umowy kredytu i przekazania pieniędzy konsumentowi,3) konsument odniósł korzyść polegającą na tym, że mógł czasowo korzystać z pieniędzy banku, w tym mógł je zainwestować i dzięki temu uzyskać korzyści,4) konsument czasowo miał możliwość korzystania z pieniędzy banku nieodpłatnie, co byłoby niemożliwe w warunkach rynkowych,5) wartość nabywcza pieniędzy spadła na skutek upływu czasu, co oznacza realną stratę dla banku,6) czasowe udostępnienie pieniędzy do korzystania może zostać potraktowane jako spełnienie usługi, za którą bank nie otrzymał wynagrodzenia?”.


Wyrok TSUE z 15.06.2023 r. w sprawie C‑520/21

Kwestia potencjalnych roszczeń banku względem kredytobiorców w związku ze stwierdzeniem nieważności umowy, ujętych w zbiorczą kategorię „rekompensaty” była już przedmiotem orzecznictwa Trybunału. W tezie wyroku z 15.06.2023 r. w sprawie C‑520/21 TSUE wskazał: „W kontekście uznania umowy kredytu hipotecznego za nieważną w całości ze względu na to, że nie może ona dalej obowiązywać po usunięciu z niej nieuczciwych warunków, art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że (...) stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą instytucja kredytowa ma prawo żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty.

Na wyżej przywołany wyrok z 15.06.2023 r. (C‑520/21) TSUE powołał się w również postanowieniu z 11.12.2023 r., a w pkt 28 tego postanowienia przytoczył także jego fragmenty:

68 […] zgodność z prawem Unii przepisów krajowych regulujących praktyczne skutki nieważności umowy kredytu hipotecznego z powodu istnienia nieuczciwych warunków zależy od tego, czy przepisy te, po pierwsze, pozwalają na przywrócenie pod względem prawnym i faktycznym sytuacji konsumenta, w której znajdowałby się on w braku tej umowy, a po drugie, nie zagrażają realizacji odstraszającego skutku zamierzonego w dyrektywie 93/13. […]78 […] wykładnia prawa krajowego, zgodnie z którą instytucja kredytowa ma prawo żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania [wspomnianej] umowy, a tym samym otrzymania wynagrodzenia za korzystanie z tego kapitału przez konsumenta, przyczyniłaby się do wyeliminowania odstraszającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez uznanie [tej samej] umowy za nieważną.[…]84 W konsekwencji w kontekście uznania umowy kredytu hipotecznego za nieważną w całości ze względu na to, że nie może ona dalej obowiązywać po usunięciu zawartych w niej nieuczciwych warunków, dyrektywa 93/13 stoi na przeszkodzie wykładni prawa krajowego, zgodnie z którą instytucja kredytowa ma prawo żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty”.

Teza postanowienia z 11.12.2023 r.

W związku z przytoczoną argumentacją, która w dużej mierze została oparta na treści wyroku z 15.06.2023 r., TSUE w postanowieniu z 11.12.2023 r. ostatecznie potwierdził, że w kontekście uznania umowy kredytu hipotecznego zawartej z konsumentem przez instytucję bankową za nieważną w całości ze względu na to, że umowa ta zawiera nieuczciwe warunki, bez których nie może ona dalej obowiązywać, przepisy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 stoją na przeszkodzie wykładni sądowej prawa państwa członkowskiego, zgodnie z którą instytucja ta ma prawo żądać od tego konsumenta zwrotu kwot innych niż kapitał wpłacony na poczet wykonania tej umowy oraz ustawowe odsetki za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty.

Wnioski

Aktualnie orzecznictwo TSUE nie pozostawia żadnych wątpliwości, że w związku ze stwierdzeniem nieważności umowy kredytowej banki mogą dochodzić od konsumentów jedynie zwrotu udostępnionego na podstawie umowy kapitału oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty. Natomiast wszelkie inne roszczenia wobec konsumentów, a w szczególności: wynagrodzenie, odszkodowanie, zwrot kosztów za korzystanie z kapitału lub waloryzacja świadczenia są pozbawione podstaw.

Pełna treść postanowienia: C‑756/22


Data publikacji: 12 grudnia, 2023

Wiktoria Rajzynger - Zdjęcie portretowe

Autor:

Wiktoria Rajzynger

adwokat

Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Zielonogórskiego. W adwokaturze od 2020 r. Z kancelarią związana od 2018 r.

Autorka publikacji i prelegentka na konferencjach naukowych.

Od początku pracy w kancelarii prowadzi sprawy klientów indywidualnych, w szczególności sprawy kredytów powiązanych z walutami obcymi. Odpowiada za przygotowywanie analiz umów kredytowych, pism procesowych, bieżące doradztwo oraz reprezentowanie kredytobiorców przed sądami.

Kieruje oddziałami kancelarii w Zielonej Górze i Legnicy.

Orzecznictwo w sprawach frankowych

Zobacz inne orzeczenia

Można unieważnić kredyt mimo ogłoszenia upadłości banku - uchwała SN z 19.09.2024 r. (III CZP 5/24)

2024-09-24

​Postępowanie sądowe z powództwa kredytobiorcy będącego konsumentem o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego z umowy kredytu, prowadzone przeciwko bankowi, co do którego w toku postępowania ogłoszono upadłość, nie jest sprawą „o wierzytelność, która podlega zgłoszeniu do masy upadłości” w rozumieniu art. 145 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, a tym samym może być podjęte z chwilą ustalenia osoby pełniącej funkcję syndyka.

czytaj dalej →

Pełnomocnictwo przy procesowym zarzucie potrącenia - uchwała SN z 2.07.2024 r. (III CZP 2/24)

2024-07-14

Dla skuteczności podniesienia zarzutu potrącenia na podstawie art. 203(1) KPC i odbioru takiego oświadczenia wystarczające jest pełnomocnictwo procesowe.

czytaj dalej →

Prawo zatrzymania nie przysługuje stronie, która może potrącić swoją wierzytelność - uchwała SN z 19.06.2024 r. (III CZP 31/23)

2024-07-02

Prawo zatrzymania (art. 496 KC) nie przysługuje stronie, która może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony - taką uchwałę podjął Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów w dniu 19.06.2024 r.

czytaj dalej →

Zarzut zatrzymania niedopuszczalny - postanowienie TSUE z 8.05.2024 r. (C‑424/23)

2024-05-28

TSUE potwierdza, że sprzeczne z dyrektywą 93/13 jest powołanie się przez bank na prawo zatrzymania, polegające na uzależnieniu możliwości otrzymania przez konsumenta zasądzonych na jego rzecz należności w związku z nieważnością umowy, od równoczesnego zaofiarowania przez konsumenta zwrotu albo zabezpieczenia zwrotu całości świadczenia otrzymanego od banku.

czytaj dalej →

Bezpłatna analiza umowy

Prześlij nam skan swojej umowy kredytowej do bezpłatnej analizy i dowiedz się, czy możliwe jest zakwestionowanie Twojej umowy.