Czynności wstępne
Po wywołaniu sprawy strony zajmują z góry przypisane miejsca: po prawej stronie - patrząc z perspektywy sędziego - miejsce zajmują powodowie (czyli na ogół kredytobiorcy) i ich pełnomocnik, po lewej - pełnomocnik banku, jeśli jest fizycznie obecny na rozprawie (zdarza się, że pełnomocnik banku uczestniczy w rozprawie w formie wideokonferencji).
Kredytobiorcy zajmują miejsce obok pełnomocnika. Pełnomocnik siedzi najbliżej stołu sędziowskiego. Kredytobiorcy jedynie na czas składania zeznań zajmują miejsce za barierką na środku sali.
Rozprawa rozpoczyna się od sprawdzenia obecności i zaprotokołowania, kto się stawił.
Przewodniczący informuje obecnych, że rozprawa będzie nagrywana w systemie audio-video oraz o konieczności kierowania wypowiedzi do mikrofonu.
Następnie sąd kieruje do pełnomocników stron pytanie, jakie jest aktualne stanowisko w sprawie każdej ze stron. O ile od momentu złożenia ostatniego pisma procesowego (lub poprzedniej rozprawy) nic się nie zmieniło, pełnomocnicy na ogół krótko wskazują: „jak dotychczas”.
Wnioski formalne
Przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznania sprawy sąd powinien rozstrzygnąć wnioski formalne, jeśli takie się pojawiły. W sprawach frankowych takim wnioskiem stosunkowo często jest wniosek o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu.
Postanowienia dowodowe
Postępowanie dowodowe rozpoczyna się od wydania przez sąd postanowienia dowodowego, w którym sąd wskazuje, które dowody dopuszcza, a które pomija i na jakiej podstawie.
W sprawach frankowych standardowo sąd dopuszcza dowody:
z zeznań świadków (jeśli dowód taki zostanie zgłoszony);
z przesłuchania stron (z ograniczeniem do przesłuchania kredytobiorców).
Sąd pomija dowody nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy, nieprzydatny do wykazania określonego faktu, niemożliwy do przeprowadzenia, zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania, a także gdy wniosek dowodowy nie odpowiada wymogom formalnym, a strona mimo wezwania nie usunie braku.
Strona, której wniosek dowodowy nie został uwzględniony, może złożyć zastrzeżenie do protokołu, wskazując na uchybienie przepisom postępowania, którego - zdaniem tejże strony - dopuścił się sąd pomijając określony dowód. Jeżeli strona jest zastępowana przez adwokata lub radcę prawnego (co jest standardem w sprawach frankowych), to niezgłoszenie zastrzeżenia do protokołu powoduje utratę prawa powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania (np. w apelacji).
Ponadto zdarza się, że przewodniczący odnotowuje w protokole, że dokumenty zgromadzone w aktach sprawy stanowią dowody bez konieczności wydawania odrębnego postanowienia (na podstawie art. 243(2) k.p.c.).
Przesłuchanie świadków
W sprawach frankowych świadkami najczęściej są pracownicy banków oraz pośrednicy kredytowi. Dowód z zeznań takich świadków co do zasady zgłasza bank.
Aktualnie zasadą jest, że sąd dopuszcza dowód z zeznań świadka wyłącznie wówczas, gdy świadek może mieć jakąś wiedzę o okolicznościach zawierania konkretnej umowy kredytowej, której dotyczy dana sprawa. Z tego względu na ogół sądy pomijają dowody z zeznań świadków będących pracownikami centrali banku, którzy nigdy nie mieli osobistej styczności z kredytobiorcami.
Sąd na ogół weryfikuje to, czy osoba zawnioskowana jako świadek może mieć wiedzę o okolicznościach zawierania umowy kredytowej, poprzez analizę dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Jeżeli podpisy świadka znajdują się na umowie kredytowej, wniosku kredytowym lub ewentualnie innych dokumentach związanych z zawieraniem umowy - dowód z zeznań takiego świadka sąd na ogół dopuści.
Przesłuchanie świadka rozpoczyna się od odebrania od świadka jego danych oraz pouczenia o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Pytania świadkowi w pierwszej kolejności zadaje sąd, w drugiej kolejności - pełnomocnik strony, która wnioskowała o przesłuchanie świadka, w trzeciej natomiast - pełnomocnik drugiej strony.
Jednym z pierwszych pytań, które sądy zadają świadkom w sprawach frankowych, jest pytanie o to, czy świadek pamięta kredytobiorców. W zdecydowanej większości przypadków świadek odpowiada, że nie pamięta kredytobiorców (co jest zrozumiałe, biorąc pod uwagę, że od zawarcia umowy upłynęło kilkanaście lat, a świadek mógł tego typu umów udzielić kilkaset). W takim wypadku dalsze pytania dotyczą na ogół obowiązujących w banku procedur i tego, jak co do zasady wyglądało zawieranie umowy.
Świadkowie zeznają w różny sposób. W zdecydowanej większości spraw świadkowie powołani przez bank - zwłaszcza obecni i byli pracownicy banku, zeznają w taki sposób, by bankowi nie zaszkodzić. Często niestety wiąże się to z podawaniem sądowi nieprawdy. Na ogół bardziej obiektywne są zeznania pośredników kredytowych, którzy na ogół nie byli związani z jednym konkretnym bankiem i nie towarzyszy im poczucie źle rozumianej lojalności.
Przesłuchanie kredytobiorców
Przesłuchanie kredytobiorców ma na celu wykazanie kilku istotnych w każdej sprawie frankowej okoliczności, a mianowicie:
braku indywidualnego uzgadniania postanowień umowy;
braku rzetelnych informacji o ryzyku kursowym,
sposobu spłaty kredytu (jeśli w sprawie jest więcej niż jeden kredytobiorca i gdy w pozwie zostało sformułowane roszczenie o zapłatę).
Gdy jest więcej niż jeden kredytobiorca, to na ogół sąd pyta kredytobiorców, kto chciałby składać zeznania w pierwszej kolejności. Na ogół w pierwszej kolejności zeznania składają osoby, które uczestniczyły w większej liczbie czynności związanych z zawieraniem umowy kredytowej, lepiej pamiętają okoliczności jej zawierania lub po prostu pewniej się czują w sądzie. Niekiedy jednak to sąd wskazuje kredytobiorcę, który ma złożyć zeznania w pierwszej kolejności.
Bez względu na to, który z kredytobiorców składa zeznania w pierwszej kolejności, podczas całej rozprawy wszyscy kredytobiorcy mają prawo być obecni na sali rozpraw. Kredytobiorcy, którzy aktualnie nie składają zeznań, powinni przysłuchiwać się zeznaniom pozostałych kredytobiorców.
Zanim sąd przejdzie do zadawania pytań, prosi kredytobiorcę o podanie danych takich jak: imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, wiek, zawód i wykształcenie. Sąd pyta również o karalność za składanie fałszywych zeznań oraz poucza o obowiązku mówienia prawdy.
Jeśli chodzi o kolejność zadawania pytań, to najpierw pytania kredytobiorcy zadaje sąd, w drugiej kolejności - pełnomocnik kredytobiorcy, a w trzeciej - pełnomocnik banku.
Podczas przesłuchania kredytobiorca nie może konsultować się z pełnomocnikiem. Pełnomocnik nie może podpowiadać odpowiedzi. Może jedynie zadawać pytania, przy czym pytania nie powinny sugerować odpowiedzi.
Regułą jest, że do kredytobiorcy przesłuchiwanego w drugiej kolejności sąd ma zdecydowanie mniej pytań. Czasami przesłuchanie kolejnego kredytobiorcy ogranicza się do odpowiedzi na pytanie, czy potwierdza to, co powiedział pierwszy kredytobiorca.
Jeśli chodzi o pytania zadawane kredytobiorcom na rozprawie frankowej, to zostały one omówione w odrębnym artykule.
Dalsze postępowanie
Przebieg dalszego postępowania zależy od okoliczności konkretnej sprawy. Możliwych wariantów jest sporo. W szczególności sąd może:
rozstrzygnąć nierozpoznane dotychczas wnioski dowodowe, np. o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego;
odroczyć rozprawę w celu rozpoznania wniosków dowodowych na posiedzeniu niejawnym;
jeżeli wszystkie dowody zostały przeprowadzone: udzielić stronom głosu i zamknąć rozprawę.
Co do zasady ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę (art. 326 § 1 k.p.c.). Sąd może jednak odroczyć ogłoszenie wyroku na oznaczony termin przypadający nie później niż dwa tygodnie po dniu zamknięcia rozprawy, a jeżeli sprawa jest szczególnie zawiła, materiał sprawy jest szczególnie obszerny lub sąd jest znacznie obciążony czynnościami w innych sprawach, termin ten wyjątkowo może wynosić miesiąc po dniu zamknięcia rozprawy.
