Postanowienie TSUE z 12.01.2024 r. (C‑488/23) - bankom nie przysługuje prawo do waloryzacji kapitału

Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie z powództwa banku przeciwko kredytobiorcom o zwrot udostępnionego im kapitału, wynagrodzenie za korzystanie z kapitału oraz - w ramach żądania ewentualnego - jego sądową waloryzację, zwrócił się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym:

Czy w kontekście uznania umowy kredytu hipotecznego za nieważną w całości ze względu na to, że nie może ona dalej obowiązywać po usunięciu z niej nieuczciwych warunków, art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 oraz zasady skuteczności, równoważności i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą bank poza zwrotem kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatą ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia wezwania do zapłaty ma prawo żądać od konsumenta także rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po wypłaceniu kapitału kredytu [konsumentowi]?

Zdaniem TSUE wykładnię prawa Unii, o której dokonanie zwrócił się sąd odsyłający, można wywieść w sposób jednoznaczny z wyroku z dnia 15 czerwca 2023 r. w sprawie C‑520/21 (zob.: Wyrok TSUE z 15.06.2023 r. (C‑520/21) - bankom nie przysługuje wynagrodzenie za korzystanie z kapitału)

Jednocześnie w pkt 24 postanowienia Trybunał wprost wskazał:

Należy stwierdzić, że dokonywana przez sąd waloryzacja świadczenia odpowiadającego kapitałowi wypłaconemu konsumentowi, taka jak przewidziana w art. 358[1] § 3 kodeksu cywilnego, stanowi rekompensatę, która może zostać przyznana przez sąd ze względu na istotną zmianę siły nabywczej pieniądza po powstaniu danego zobowiązania. Otóż ze względu na sam charakter takiej rekompensaty jej przyznanie oznaczałoby, że prawo przedsiębiorcy wykraczałoby poza zwykłą spłatę kapitału wypłaconego z tytułu wykonania danej umowy kredytu hipotecznego i zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę.

Z powyższych względów w postanowieniu z 12.01.2024 r. w sprawie C‑488/23 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł: 

Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich

należy interpretować w ten sposób, że:

w kontekście uznania za nieważną w całości umowy kredytu hipotecznego zawartej z konsumentem przez instytucję kredytową, a to ze względu na to, że umowa ta zawierała nieuczciwe warunki, bez których nie mogła dalej obowiązywać, przepisy te stoją na przeszkodzie wykładni sądowej prawa państwa członkowskiego, zgodnie z którą instytucja ta ma prawo żądać od tego konsumenta, poza zwrotem kwot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia wezwania do zapłaty, rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej danego pieniądza po wypłaceniu tego kapitału rzeczonemu konsumentowi.

Wnioski

TSUE w postanowieniu z 12.01.2024 r. w sprawie C-388/23 ostatecznie i w sposób niebudzący najmniejszych wątpliwości przesądził, że bankowi nie przysługuje prawo do sądowej waloryzacji kapitału po uznaniu umowy kredytowej za nieważną.

Pełna treść postanowienia: C-488/23

Autor:

Wiktoria Rajzynger

Adwokat